Opdrachtgever: Kunstloc Brabant, Staatsbosbeheer, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie
Ism; Feddes Olthof,  Altenburg & Wymenga,  TNO, Willems, Sunrock,, Yksi connect, Karlijn Kerstens (stagiair WUR)

Er zijn van die snelwegpassages waar je je vooraf op kunt verheugen, waarvoor je misschien zelfs even omrijdt…
Zo’n passage willen wij veroorzaken met AnderzijdsA67: ‘anderhalve minuut aan schoonheid en verwondering langs de A67’ (=2,5km bij 100km/uur)

Anders dan reguliere geluidsschermen omvat het ontwerp van AnderzijdsA67 een brede uitsnede waarin bermzone, geluidskunstwerk en landschap een integrale samenwerking aangaan.
De spiegelwand als geluidsscherm met rijk beplante bermzone, biedt de automobilist op de A67 een spectaculaire landschappelijke ervaring tijdens de passage en levert tegelijk een geluidsreductie van 15 dB.
Het geluidskunstwerk bestaat uit een modulaire constructie van duurzame materialen. De dakconstructie ondersteunt 3 ha zonnepanelen waar zo’n 4,5 MW duurzame energie wordt opgewekt. Een infiltratiesysteem maakt het mogelijk zo’n 18.000 m3 regenwater per jaar op te vangen en daarmee verdroging van de heide en agrarische velden tegen te gaan. Ecologische kwaliteit wordt gerealiseerd door de integratie van nest- en foerageermogelijkheden in en rond het kunstwerk en door de biodiversiteit in het omliggende (hei, ven, veld en bos) landschap te versterken.

Eind 2022 is door 8 wethouders van 8 gemeentes langs snelweg A67 het manifest klimaatcorridor A67 ondertekend,
AnderzijdsA67 is hierbij voortrekker en aanjager.

14 BRUGGEN VOOR HOUTHAVEN en ERIDANOS
In samenwerking met Verburg Hoogendijk Architekten en Parklaan Landschapsarchitecten in opdracht van gemeente Amsterdam
Brug nr.276 uit 1930 van architect Piet Kramer overspande de Oostertoegang vlak bij het Centraal Station in Amsterdam, maar moest in het begin van deze eeuw wijken voor de aanleg van de IJtram. De herbouw van deze brug als Gevlebrug in Houthaven legt de verbinding tussen de architectuur van de Spaarndammerbuurt en het functionaliteit van het post-industriële Houthaven. Voor ons is hiermee de toon gezet; de 14 nieuw te bouwen bruggen voor Houthaven moeten een sobere functionaliteit koppelen aan een stijlvolle vormgeving met oog voor detail, materialiteit, intimiteit en sfeer.
Geinspireerd op de typologie van de klassieke Kramerbruggen maken we ornamenten op de koppen van de pijlers.
ERIDANOS (Barnsteenrivier) is de mythologische benaming van een rivier die vroeger in het gebied van de huidige Oostzee. Barnsteen is gefossiliseerd hars dat miljoenen jaren geleden uit de stammen van naaldbomen is ‘gebloed’. De naaldbomen groeiden met name in het gebied rond de Oostzee en de Baltische Zee. Het is heel goed denkbaar dat tijdens de ijstijd barnsteentjes met het oprukkende landijs vanuit het Oostzeegebied naar het zuidwesten zijn verplaatst. De begrenzing van het landijs liep destijds tot de lijn Haarlem-Nijmegen, het landijs moet ter hoogte van Amsterdam ook stukjes barnsteen in de bodem hebben afgezet.
Massief glazen objecten geproduceerd door glasatelier Tetterode te Amsterdam, op de koppen van de pijlers roepen de associatie op met ijs, met permafrost. In sommige objecten zitten barnsteenkleurige objectjes ingekapseld in het massieve glas, als verwijzing naar het gefossiliseerde hars dat ooit uit de prehistorische naaldbomen is gebloed.
HIER een link naar het presentatieboekje over dit project.

STILLE GETUIGEN • HARDE FEITEN
In samenwerking met Parklaan Landschapsarchitecten en in opdracht van gemeente Enschede en ADT (Area Development Twente)
Opdracht; de transformatie van een viertal historische objecten tot betekenisvolle plekken in een ‘schuldig landschap’

AFSZ PARALLAX    De tanks van een voormalige Air Fuel Station (AFS) vormen nu twee immense ogen gericht op het heringerichte natuurontwikkelingsgebied dat op het terrein van de voormalige luchthaven is aangelegd.
C26 DOPPLER    Een voormalig testgebouw (run-up) waar de straalmotoren van F16’s werden getest is nu ontmanteld en omgevormd tot een kathedraalvormig geraamte waarin het wegstervende geraas van vliegtuigen wordt vermengd met vogelgeluiden. Uit geluiddempers achterin het monument zijn verhalen te beluisteren van gecrashte vliegtuigen, door de Duitsers verdreven boeren en het verhaal een dochter over haar nog immer vermiste vader.
TARGET    Diep in het bos tegen de flanken van de Lonnekerberg ligt als een soort kapel een mysterieus gebouw.  Het blijkt een kogelvanger waarmee het boordgeschut van bommenwerpers tijdens van WOII werd gericht. De spijlen van het hekwerk dat de binnenruimte van dit monument nu beschermt lijken verbeeldt de schokgolven van inslaande granaten.
RICOCHET   In de houten wanden van de kogelvanger van de handschietbaan zijn nog altijd de schampschoten zichtbaar als stille getuigen. De vormgeving van de spijlen van het hekwerk dat dit object nu beschermd resoneert nog het geluid van de ketsende kogels.

Realisatie; 2016

LEES; ‘Kunst als stille getuige van harde feiten’ Kester Freriks, NRC april 2016
HIER kunt u een boekje downloaden over dit project

GROND • GELUID is een geluidswerend landschapskunstwerk voor Schiphol-Hoofddorp ism H+N+S Landschapsarchitecten, TNO en Witteveen en Bos
in opdracht van Schiphol Airport en Mainport en Groen.

‘De 18e eeuwse natuurkundige Ernst Chladni strooide zand op een oppervlak dat hij daarna met een strijkstok in trilling bracht. Zodra het aangestreken oppervlak een ‘grondtoon’ liet horen sprong het zand op en organiseerde zich tot een geometrisch patroon. De onzichtbare grondtoon werd in het zand zichtbaar.’
Op verschillende plaatsen rond Schiphol, maar vooral in het noorden van Hoofddorp, ervaren bewoners hinder van het geluid van vliegtuigen die tijdens de start met vol vermogen van de motoren snelheid maken op de startbaan. Dit laagfrequente geluid wordt ook ‘grondgeluid‘ genoemd.
Uit berekeningen en veldmetingen is gebleken dat het grondgeluid sterk wordt greduceerd als er reeksen ribbels in het maaiveld worden aangelegd. Om de gewenste geluidsreductie te realiseren dient ook het gebied Buitenschot te worden voorzien van deze grondribbels. Dit lijkt in conflict met de functie van Buitenschot als park, maar de gedachte aan een weefsel van ribbels als metafoor voor het verstrooien en uitdoven van het grondgeluid blijkt onvermoede kansen te bieden voor een spannend parklandschap waarin je kunt dwalen en beschutte plekken kunt opzoeken. Er ontstaan zichtlijnen, kleinere en grotere ‘kamers’ die uitnodigen tot sport en spel, recreatie, hondenuitlaat of zelfs manifestaties.
Grond en geluid zijn tegengestelde begrippen; het is massa tegenover energie, vast tegenover ijl, statisch tegenover dynamisch. Het zijn dit soort ongelijksoortigheden die samen gevoegd tot de verbeelding spreken.
Het ‘Luisterend Oor’ en de ‘Chladni-vijver’ zijn enkele kunstobjecten in het gebied die de fenomenen geluid en golven tot thema hebben.

Hier vindt u het projectboekje.
oplevering oktober 2013

DE HARTSLAG VAN DE IJSSEL  in samenwerking met VHArch architecten, Bosch en Slabbers landschapsarchitecten ea. in opdracht van Van Oord/GMB
In het kader van Ruimte voor de Rivier wordt op initiatief van het Waterschap Vallei en Veluwe de komende jaren tussen Veessen en Wapenveld een hoogwatergeul aangelegd. Dit is een ‘droge’ bedding met een lengte van 8 kilometer die bij extreem hoog water op de IJssel (naar verwachting eens in een mensenleven) met de rivier mee zal stromen. VHArch was in de aannemerscombinatie Van Oord/GMB verantwoordelijk voor de bouwkundige ‘kunstwerken’ zoals de inlaat, de bruggen en de pijlers, enkele stuwen en gemalen etc…., Bosch en Slabbers voor de landschappelijke inpassing. VHArch heeft mij gevraagd om vanuit de kunst bij te dragen aan deze ontwerpopgave. Naast het inbrengen van diverse ontwerp suggesties tav oa de vormgeving van de pijlers en het maken van een groot aantal artist-impressions van de ‘kunstwerken’, heb ik het kunstwerk DE HARTLAG VAN DE IJSSEL voorgesteld. Onder de brug, waar het gras niet groeit, ontstaat in samenwerking met de omwonenden een langgerekt kunstwerk dat in de loop van jaren stap voor stap kan uitgroeien.
In februari 1995 reikte het water van de IJssel tot de kruinen van de dijken. Dit historische feit vormde het startsein voor een nieuwe manier van denken over hoogwaterveiligheid. Het kunstwerk ‘De Hartslag van de IJssel’ verbeeldt dit verhaal van oorzaak en gevolg van het ‘Ruimte voor de Rivier’- beleid en van de Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld in het bijzonder. Elke drie jaar worden de waterpeilen van de IJssel van die voorgaande 3 jaren onder het volgende brugsegment aan de ‘Hartslag van de IJssel’ toegevoegd. Bij de oplevering van de brug in 2015 worden de eerste ‘20 jaren’ gevuld met meetpunten. Deze meetpunten bestaan uit ovale ‘druppels’ van hoogglanzend RVS. In de donkere ruimte onder de brug fonkelt het ritme van de rivier je tegemoet. Het duurt ongeveer een ‘mensenleven’ om dit kunstwerk af te ronden, dan is het 780 meter lang. De kans is dus zeer groot dat het meestromen van de Hoogwatergeul minstens één keer in het kunstwerk wordt geregistreerd! ‘De Hartslag’ laat op een sobere en ingetogen wijze het verloop van de tijd zien aan de hand van het ritme van de rivier. Functionaliteit en kunst gaan goed samen; de donkere plek onder de brug krijgt betekenis, ook al stroomt er in de meeste tijd geen water.
ontwerp;  voorjaar 2013

GEHEUGENSPOOR  is een schetsontwerp in het kader van de reconstructie van het verkeersknooppunt N242/N241 bij Oude Niedorp/Verlaat.
In samenwerking met PARKLAAN Landschapsarchitecten en in opdracht van de provincie Noord-Holland.

Op de landkaart uit 1850 kunnen we de route van het jaagpad langs de oever van de ringsloot om polder de Heerhugowaard heel mooi traceren. Als we die lijn over de reconstructietekening van het knooppunt leggen dan zien we op een aantal plaatsen het huidige landschap nog sterke gelijkenis vertonen met het landschap uit de periode van de trekvaart. Maar we zien ook dat de hoek van de voormalige ringsloot nu volledig in het water van de Niedorpervaart is verdwenen. Dit schetsontwerp haalt het spoor van het voormalige jaagpad langs de ‘Ring Sloot van de Heer Hugo Waard’  naar boven als een GEHEUGENSPOOR in het landschap van vandaag en morgen.
Zoals de meeste jaagpaden is het Geheugenspoor een zandpad. Maar hier is dat geen gewoon zand, hier is het staalzand. Staalzand kleurt het spoor intens roodbruin waardoor het sterk contrasteert met het groen van het omliggende gras. Net als bij een gewoon zandpad organiseert het staalzand zich tot wolkige patronen en worden sporen als reliëf  in het oppervlak onthouden. In het GEHEUGENSPOOR zien we de hoefafdruk van een paard, een trekpaard dat hier ooit een schuit over de ringsloot heeft voortgetrokken. Op plaatsen waar het GEHEUGENSPOOR water kruist, in de ecologische stapsteen en in de hoek van de Niedorpervaart, wordt het gedragen door een houten vlonder of een drijvende steiger.
Zodra het GEHEUGENSPOOR zich eenmaal in iemands hoofd heeft genesteld zal het voor diegene voor altijd deel uitmaken in de beleving van deze plek.

schetsontwerp; november 2012,
onthulling; 28 juni 2013
kijk HIER en HIER voor meer informatie over dit ontwerp.

KOMPASS een visie op de aansluiting N50/N764/Hanzelijn in opdracht van gemeente Kampen, uitgevoerd in samenwerking met PARKLAAN Landschapsarchitecten

Na de herinrichting van de infrastructuur  zijn enkele restruimtes als onbereikbare en verweesde scherven ingesloten in dit verkeersweefsel. Op het niveau van de stad en het landschap presenteert dit verkeerspunt zich nu niet als belangrijke entree naar de stad.
Wij willen de scherven onder één noemer samenbrengen en de beste manier om dat te bereiken is door water te introduceren als samenbindend element. Het verkeersweefsel slaat de Kloof in dat geval niet langer in scherven uiteen, maar wordt een samenhangend vlechtwerk dat lijkt gedrapeerd over één doorlopende watervlakte. Hiermee kantelt de hele situatie in één klap naar een monumentaliteit die zich wél kan meten met de schaal van de stad en het landschap als een waardig nieuw waterfront voor Kampen.
In de tijd van de Hanze oriënteerden de zeelieden zich door middel van het kompas en ingenieuze zeekaarten met windrozen en oriëntatielijnen. Het nieuwe waterfront willen wij door middel van deze eeuwenoude methode van plaatsbepaling verbinden met het historische waterfront langs de IJsselkade in het historische centrum van Kampen.
In de nieuwe entree van Kampen komen drie verschillende verkeersbewegingen samen. We willen voor elk van deze drie een windroos introduceren; een voor de treinreiziger, een voor de automobilist en een voor de recreant.  De oriëntatielijnen die we vanuit de drie windrozen over het gebied trekken worden afzonderlijk zichtbaar gemaakt door middel van een verscheidenheid in vegetatie; kattestaart, waterlelie en gele lis. Op deze manier kan zowel ruimtelijk als in de tijd (zomer-, winterbeeld) een intrigerend en fascinerend lijnenspel ontstaan.

HIER kunt u meer lezen over deze visie.
Februari 2013

Parkeerplaats bij fort Vechten, centrum van de Nieuwe Hollandse Waterlinie met een capaciteit van 250 auto’s, 100 fietsen en 2 bussen.
In opdracht van de provincie Utrecht, in samenwerking met PARKLAAN Landschapsarchitecten.

Al voor we fort Vechten bezoeken ervaren we een bijzondere plek in het landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Het ontwerp voor deze parkeerplaats is gebaseerd op de principes van het verborgen militaire landschap.
Zonder geparkeerde auto’s oogt het terrein als een weiland in het waterlinielandschap, met enkele betonpaden, kazematten, ooievaarsnesten en tankversperringen.
Pas bij nader beschouwing valt het oog op de verscholen parkeervakken, de nummertegels en de drakentanden in een strenge militaire orde. 

Het parkeerterrein ligt óp het oude maaiveld en het archeologische monument en is volledig verwijderbaar en te recyclen.
Voor de betonnen paden is ViaVerde-beton gebruikt, dit bevat vrijwel geen cement en beperkt de CO2 uitstoot.
Door toepassing van grasstenen en baksteensplit is het materiaalgebruik sterk gereduceerd.

uitvoering; 2012

WATEROFFERS voor Broekpolder in samenwerking met PARKLAAN Landschapsarchitecten
opdrachtgever gemeente Heemskerk en Beverwijk

‘Wateroffers’ legt een verband tussen de archeologie in de Broekpolder, het OerIJ met haar kweldereilanden en het waterbeheer in de moderne vinex-wijk. Met ‘Wateroffers’ introduceren wij nieuwe gebruiken en rituelen voor een moderne ‘nederzetting’. Bij pre-historische offerplaatsen in – of bij het water van het OerIJ zijn mysterieuze witte steentjes gevonden. Nu krijgt elk huishouden in de Broekpolder van ons een ‘offersteentje’ uitgereikt. Hierbij gaat het archeologische en geologische verhaal van het landschap samen met het bijzondere watersysteem van de wijk Broekpolder. “Verlaat men de polder dan wordt het steentje geofferd…” Archeologisch onderzoek doet vermoeden dat de ruimtelijke ordening van pre-historische nederzettingen en offerplaatsen in het OerIJ een afspiegeling vormde van de nachtelijke sterrenhemel. In de hedendaagse Broekpolder is een lange singel (de Offersingel) opgespannen tussen 2 rotondes. De rotondes vormen de ‘bron’ en de ‘kolk’. In de Offersingel liggen 4 betonnen (kwelder)eilanden als ‘sterrenbeelden in de Melkweg’; Waterslang, Zwaan, Vissen en Voerman. Het wisselende waterpeil in de Offersingel wordt leesbaar als de eilanden meer of minder boven water uit steken. Leds in het oppervlak van de eilanden lichten ’s nachts op en tekenen de sterrenbeelden in de Offersingel. Ter hoogte van de eilanden groeit in de oever van de Offersingel een ‘fossiele’ waterplant, EQUISETUM FLUVIATILE (holpijp). De sporen van deze plant verspreiden zich via het water, ‘met de stroom mee…’

ontwerp: 2003/2005
start uitvoering: 2005
oplevering: 2011
klik hier voor een boekje over WATEROFFERS

THESAURUS FECTIO
in opdracht van de provincie Utrecht en in samenwering met PARKLAAN Landschapsarchitecten

Ter hoogte van Bunnink, vlak langs de A12 direct naast fort Vechten zien we onder een boomgaardje een lichte glooiing in het landschap. Hier liggen maar liefst 7 generaties Romeinse castella op elkaar gestapeld. Toen de Romeinen kort voor onze jaartelling noord Europa veroverden vormde deze plek de uitvalsbasis van waaruit men door wilde stoten naar het noorden. Hier takte destijds de Vecht af van de Rijn en dus was dit een uitgelezen locatie voor het castellum FECTIO. Toen het veroveren van het noorden geen succes bleek, trok men zich terug achter de Rijn die vanaf dat moment de noordgrens van het Romeinse Rijk vormde. Er ontstond een snoer met castella en wachttorens met de Limes als verbindende weg. Hiermee is Fectio, samen met Valkenburg bij Den Haag en Nijmegen, een van de oudste, grootste en belangrijkste Romeinse castella in Nederland. In tegenstelling tot veel andere vindplaatsen is deze plek sinds die tijd vrij gebleven van bebouwing. U kunt zich voorstellen dat onder de grond een archeologische schatkamer (Thesaurus) ligt van wereldformaat.

Klik HIER voor meer informatie.